✨Tiếng M'Nông
Tiếng M'Nông (còn gọi là Pnong hoặc Bunong) (Bunong: ឞូន៝ង) là ngôn ngữ thuộc ngữ chi Bahnar của người M'Nông, một dân tộc cư trú ở vùng Tây Nguyên ở Việt Nam và người Pnong ở vùng Mondulkiri ở đông bắc Campuchia.
Tiếng M'Nông là thành viên của ngữ chi Bahnar thuộc họ ngôn ngữ Môn-Khmer của ngữ hệ Nam Á
Phân bố
Ở Việt Nam, tiếng M'Nông được nói ở huyện Lắk của tỉnh Đắk Lắk, huyện Đăk Song, Đăk Mil, Đăk R'Lấp, Krông Nô, thành phố Gia Nghĩa và các khu vực lân cận ở tỉnh Đắk Nông (Nguyễn & Trương 2009).
Phân loại
Theo Ethnologue, có bốn phương ngữ chính: Trung, Đông, Nam (tất cả được nói ở Việt Nam) và Kraol (nói ở Campuchia). Các phương ngữ không hiểu lẫn nhau. Tiếng M'Nông được nghiên cứu đầu bởi nhà ngôn ngữ học Richard Phillips vào đầu những năm 1970.
Nguyễn & Trương (2009) phân chia các phương ngữ như sau:
- M'Nông Preh
- Kuêñ
- Mạ
- M'Nông Nâr (Bu Nâr)
- M'Nông Nông (Bu Nông)
- M'Nông RLăm
- M'Nông Prâng
Lê Bá Thảo et al. (2014:234-235) liệt kê các phân nhóm M'Nông và vị trí tương ứng sau đây: *M'Nông Gar*: tây bắc Lâm Đồng và phía nam hồ Lắk. M'Nông Nong: huyện Đắk Nông và huyện Đắk Mil. M'Nông Kuênh: huyện Krông Pắc. M'Nông Pré: phần lớn tại huyện Đắk Nông và huyện Đắk Mil, và một số tại hồ Lắk. M'Nông Prâng: rải rác tại các huyện Đắk Nông và huyện Đắk Mil, một số tại phía nam hồ Lắk và tại Bản Đon, huyện Ea Súp. M'Nông Rlăm: huyện Lắk. Có mối quan hệ gần gũi với người Ê-đê. M'Nông Bu-đâng: Bản Đon, huyện Ea Súp. M'Nông Chỉl: huyện Lắk. Có mối quan hệ gần gũi với người Ê-đê. Một số sống tại huyện Lạc Dương và huyện Đức Trọng, tỉnh Lâm Đồng. M'Nông Bu Nor: huyện Đắk Nông và huyện Đắk Mil M'Nông Dih Bri: dân số nhỏ tại huyện Đắk Nông; Êa Krông. M'Nông Đíp: huyện Đắk Mil và phần phía bắc của tỉnh Sông Bé cũ. M'Nông Biat: dân số nhỏ tại tỉnh Sông Bé cũ. Phần lớn sống gần biên giới Việt Nam-Campuchia. M'Nông Bu Đêh: tỉnh Sông Bé cũ và tỉnh Đắk Lắk M'Nông Si Tô: một nhóm người Mạ (Mạ Tô) tại huyện Đắk Nông bị đồng hoá vào nhóm dân M'Nông (người Mạ "M'Nông hoá"). M'Nông K’ah: một nhóm người Ê-đê sống rải rác tại các huyện Đắk Nông, Lắk và M'Đrăk bị đồng hoá vào nhóm dân M'Nông (người Ê-Đê "M'Nông hoá"). M'Nông Phê Đâm**: dân số nhỏ tại xã Quảng Tín, huyện Đắk Nông.
Các nhóm M'Nông khác bao gồm M'Nông Rơ Đe, M'Nông R’Ông và M'Nông K’Ziêng.
Ngữ âm
Phụ âm
- Các phụ âm hút vào /ʄ, ɠ/ có thể khác nhau giữa các phương ngữ.
Nguyên âm
Từ vựng
Từ vựng M'Nông, theo Nguyễn & Trương (2009):
Số đếm
Bảng so sánh số đếm tiếng M'Nông trong các phương ngữ khác nhau, theo Nguyễn & Trương (2009).