✨Đôi Bạn

Đôi Bạn

Đôi Bạn thuật lại một lát cắt nhỏ trong đời sống của nhân vật chính Dũng. Sinh ra trong một gia đình quyền quý, nhưng lại mang trong mình lý tưởng về một cuộc sống cống hiến, phục vụ cho điều vĩ đại hơn là sự nhàn cư và những tủn mủn, vô vị của đời sống được định sẵn: lấy vợ, sinh con, kế thừa sự nghiệp và gia sản người cha để lại. Dũng mang xung đột nội tâm suốt cả câu chuyện. Sự giằng xé trong Dũng càng dữ dội hơn khi những người bạn cùng chí với anh, như Trúc, Thái, Đoạn, lần lượt đều lên đường ra đi theo tiếng gọi của lý tưởng, đem "chí tang bồng" phục vụ Cách mạng; đối lập với một bên là Loan, cô gái Dũng đem lòng yêu nhưng hai gia đình không môn đăng hộ đối, và chính Dũng cũng không muốn ái tình đẹp đẽ ấy tàn phai bằng những sự bằng phẳng, quen thuộc của đời sống vợ chồng thường nhật. Suốt cả câu chuyện, người đọc thấy được cái tài tình khéo léo của Nhất Linh khi mô tả những biến chuyển vi tế trong tình cảm thầm lặng, kín kẽ của Dũng và Loan; cũng như những diễn biến tâm lý phức tạp của Dũng trên con đường xây cất chính cuộc sống, số phận của mình.

Đôi bạn cho thấy sự trầm tư về sợi dây quy hồi về huyết thống trì níu mọi hành vi cải biến xã hội Việt Nam: trong không gian hẹp thì cái tâm tính phận vị ngăn trở việc chống phá quyền uy gia đình, mở rộng không gian thì cái tư tưởng gia trưởng lại thoái triệt quốc gia dân tộc thành vấn đề “đồng bào, đồng chủng”; rời gia đình nhỏ người ta bước vào gia đình lớn, ở đấy, con người cá nhân sinh ra bởi cuộc gặp gỡ với phương Tây không có không gian để sống, nó không có dưỡng chất của nền dân chủ, không được ý thức về quyền đồng thời với đó là nghĩa vụ, nên không khế ước được vào đời sống.

“Trong đời chàng, chàng ước ao còn có nhiều lúc như lúc này, đương mong Loan lại được Loan đến với chàng, đến như một nàng tiên ở nơi xa xăm về an ủi chàng trong chốc lát rồi lại bay đi. Nhưng sao trong cái vui của chàng vẫn phảng phất những lo lắng vẩn vơ, khác nào như những bông hoa phù dung về mùa thu đương độ nở đẹp lộng lẫy mà cái chết đã ngấm ngầm ở trong…

Dũng mong sao tấm ái tình của chàng với Loan và nỗi vui trong lòng chàng ngay lúc đó là hết hẳn không còn có phút sau nữa, thời gian ngay lúc đó sẽ ngừng lại mãi mãi để trong thế giới mông mênh, cũng như trong lòng hai người mới yêu nhau, cái phút sung sướng mong manh ấy còn mãi mãi.”