✨Lịch Sử Triết Học Ấn Độ - Thích Mãn Giác ( TB 2024)

Lịch Sử Triết Học Ấn Độ

Tác giả : Thích Mãn Giác

LỜI GIỚI THIỆU

Trừ những tháng ngày có sấm chớp, thiên nhiên bao giớ cũng yên lặng và tịch mịch. Nói khác đi, thiên nhiên sống nhịp đều củathiên nhiên như nhịp thở của con người. Đôi khi  ngồi cho tâm hồn lắng xuống, con người tưởng là nhịp thở của cơ thể và nhịp thở của trời đất đều chuyển theo một nhịp, một tốc độ, một hướng…Người Ấn Độ, đã từ lâu, họ ngạc nhiên đồng thời họ sống hòa đồng với thiên nhiên, họ cứ tưởng như mỗi con người chứa một mảnh thiên nhiên vậy. Do đó, tôn giáo tính và triết lý tính bắt đầu xuất hiện bằng những hình ảnh thực thể của huyền thoại thiên nhiên, và một sớm, triết lý tính và tôn giáo tính chuyển thành khối: đó là lúc các tôn giáo và Triết học Ấn Độ ra đời trong không gian và thời gian. Vào lúc này, mọi vật và mọi nỗi niềm tâm tư của nhân sinh sống theo một thứ tự mà tư tưởng gia dùng một chữ thông thái để gọi: hệ thống.

Bao nhiêu là hệ thống tôn giáo và triết học Ấn Độ phát sinh và trưởng thành trong một khu vực địa dư to lớn của trái đất, nằm vào sự giao động của đông và tây, một sớm vượt biên giới dân tộc để thành hoa, thành lá, thành rừng sâu núi cao trên năm đại châu. Vào một sớm, một trong những hệ thống tôn giáo và triết học lớn là Phật giáo chọn quỹ đạo để mở một lộ trình, gieo sức sống và triết học trên những nẻo đường  xa lạ của vũ trụ nhân sinh. Một sự tình cờ lịch sử đã tạo nên một sự tình cờ khác, để rồi khi đến đất Phù Tang thì được dân tộc nơi đây  đem cây cổ thụ Phật giáo trồng trên đất dân tộc tình: cõi tri thức và tinh thần đất nước vẽ một biên giới mới cho lý tính của con người. Một là Thần Đạo và một nữa là Thiền Tông.

Văn hóa Thiền là văn hóa phong phú bên trong, là văn hóa tạo sức mạnh trong các cõi tế vi của tâm hồn, không như những nền văn hóa khác của cõi trời Âu Mỹ có được bao nhiêu màu sắc đã trải qua bên ngoài của cõi nhân sinh bấy nhiêu. Thiền là sống là linh động. Thiền là luồng như luồng gió, luồng sóng. Thiền gây sức mạnh, khi lên thì lên vun vút, khi xuống thì xuống tận vực sâu thăm thẳm, nhưng khi phát hiện ra thì Thiền lại lặng lẽ: đó là một chiếc lá, trời về chiều, nhẹ rơi trên mặt hồ thu, rồi yên lặng dừng lại; đó là một hơi gió đang thổi bỗng ngưng lại rồi phản vọng trên mặt nước làm làn nước lăn tăn, chỉ có thị giác của thi nhân mới đón được.

Một thực thể yếu tính về tôn giáo và triết học phát sinh từ Ấn Độ, phá cây cối và gai góc, vạch hướng đi muôn ngã, và một trong những ngã lớn đã qua đất Phù Tang được nuôi nấng bằng sinh tố truyền  thống  và sinh tố dân tộc tính, tạo trưởng thành cho dân tộc của một chốn xa xôi trên đại dương, đang mỗi ngày, mỗi tháng, mỗi năm còn phải vận dụng hết sức để tranh đấu với những tai ương phát xuất từ hỏa diệm sơn vụt cháy, vụt nguội, vụt bừng lên, vụt lặng đi…

Trên dãi đất đó, trên mảnh đất địa lý thế giới ấy, trên cõi sống phong phú ấy, cách đây khá lâu, có một tăng sinh mặc áo màu đất từ Việt Nam đến để tìm hướng trưởng thành: Thượng tọa Thích Mãn Giác. Trưởng thành trong đại học Phù Tang, duy dưỡng bằng chất tôn giáo riêng có sẵn của cá nhân, phối hợp với chất Thiền giáo nơi đây, để rồi, một sớm Thượng Tọa giã từ Đông Kinh và Nhật Bản để về nước. Ngôn ngữ huyền thoại thì nói rằng như thế là Thượng tọa hạ sơn, ngôn ngữ hiện đại thì nói rằng như thế là Thượng tọa thành tài. Phật dạy: “ Phật tại thế gian, bất ly thế gian giác”. Do đó, ngày nay ai cũng nghĩ rằng nhà tu hành không đắc đạo ngoài đời sống, nhà tu hành, đắc đạo trong đời sống, cùng nó với nó…

Giờ đây Thượng tọa đang cố gắng thực hiện hoài bão của mình. Hoài bão phụng sự cho đất nước trên lãnh vực văn hóa. Và đây, cuốn Lịch sử Triết Học Ấn Độ này của Thượng tọa là một phần trong khối sự nghiệp trí thức mà Thượng tọa đang xây dựng. Tôi rất lấy làm hoan hỷ giới thiệu cuốn sách này đến toàn quý độc giả, đặc biệt là quý anh chị em sinh viên toàn quốc, và hy vọng nó sẽ đóng góp vào kho tàng lịch sử triết học nước nhà thêm phong phú.

Saigon, giữa mùa hạ Đinh Mùi

Thích Minh Châu

MỤC LỤC

Lời giới thiệu của Hòa Thượng Thích Minh Châu

Phần mở đầu của soạn giả

Chương một : Người Arya đến Ấn Độ và tôn giáo Rig-véda

-         Những dân tộc ở trước nhất tại Ấn Độ

-         Người Arya xâm chiếm Ngũ hà ( Punjak)

-         Tôn giáo Rig-véda

-         Tư tưởng triết học buổi khai thủy

Chương Hai : Xã hội nông thôn với Bà-la-môn giáo

-         Xã hội Nông thôn và đặc tính giai cấp

-         Biên soạn Thánh Kinh Véda

-         Tư tưởng triết học trong bộ Atharva-véda

-         Tư tưởng triết học trong các Thánh kinh xếp vào loại tế nghi tư Brahmana

Chương Ba : Đô thị phát triển song song với tân trào tự do tư tưởng

-         Đô thị phát triển

-         Phái Duy vật khoái lạc Ajita

-         Thuyết bảy đại của phái Pakudha

-         Thuyết phủ nhận đạo đức của  Purana

Chương Bốn : Trở thành quốc gia thống nhất và biến cải trong các ngành tôn giáo

-         Triềuđại Maurya với sự nghiệp thống nhất Ấn Độ

-         Chủ nghĩa quốc gia của Kautiyam

-         Lí tưởng chính trị của Asoka ( A-dục) Đại đế

-         Phật giáo phổ cập đến đại chúng

Chương Năm : Nền thống nhất quốc gia bị tan vỡ và tình trạng biến thiên của các ngành tôn giáo

-         Nền thống nhất quốc gia bị tan vỡ và sự xâm nhập của ngoại nhân

-         Các tông phái Phật giáo

-         Kỳ-na giáo ( jaina) phổ cập đến đại chúng

-         Tư tưởng triết học trong bộ sử thi Mahabhatara

Chương sáu : Tư tưởng mới dưới thời đế quốc Kushana

-         Thời đại đế quốc Kushana

-         Lý luận mới về quan niệm quốc gia

Chương bảy : Các môn phái triết học dưới thời đại quốc gia tập quyền

-         Triết thuyết cổ Sankiya ( Số luận)

-         Phái học đạo Yoga

-         Học phái Mimamasa ( Di-man-tác)

-         Học phái Vaisesika ( Thắng luận )

Chương tám : Tình trạng phát triển học phái dưới thời đại các vương triều bị phân hóa

    Vài nét tổng quát : Các vương triều bị phân hóa

-         Bà-la-môn giáo và Ấn Độ giáo

-         Phật giáo

Chương chín : Hồi giáo xâm nhập và biến dạng tư tưởng

   Vài nét tổng quát : Hồi giáo xâm nhập

-         Biến dạng các truyền thuyết

-         Triển hướng tư tưởng ở Cận-đại

Chương mười : Chuyển hướng tư tưởng và áp bức chủ nghĩa đế quốc tư bản

-         Giao thiệp chính trị với Tây Phương ở Cận đại

-         Chuyển hướng về ý thức xã hội của các ngành tôn giáo

-         M.K Gandhi

-         R. Tagore

-         Lĩnh vực mới của Triết học

-         Sách tham khảo